Dick Frans Swaab is een hele bekende Nederlandse arts en hersenwetenschapper.
Zijn boek “Wij zijn ons brein” verscheen in 2010 en is het best verkochte breinboek dat ooit in Nederland verkocht werd. En ook in het buitenlands sloeg het aan, het werd vertaald in tenminste tien talen.
Nou is het bepaald geen dun boekje. Het telt maar liefst 480 pagina’s. Hoewel dikte voor mij op zich geen reden is om zo’n boek niet te pakken, heeft het me toch steeds afgeschrikt.
Misschien omdat ik na mijn academische studie wel genoeg wetenschappelijke en ingewikkelde taal had gelezen. En omdat ik heb ontdekt dat ik juist houd van eenvoud en toegankelijkheid.
Al vond ik anderzijds ook wel dat ik zo’n bestseller op breingebied toch een kans zou moeten geven, gezien mijn eigen vakgebied.
Kinderlijk eenvoudig
Dus wat een uitkomst toen ik gisteren in de bibliotheek was en op weg naar buiten langs een tafel liep waarop zijn kinderboek mij aanstaarde.
Ik wist helemaal niet dat er in 2013 namelijk ook een kinderversie van deze dikke pil was verschenen, getiteld: “Jij bent je brein.”
Dat leek me te doen. Een overzichtelijk boekje van slechts 220 pagina’s (met veel minder tekst per bladzijde). Even bladerend zag ik dat het de vorm had van vraag- en antwoordmails van kinderen aan de professor en andersom.
Vanochtend begon ik te lezen. Maar op pagina 13 zegt Dick Swaab iets waar ik nogal van schrok!
Swaab heeft net de eerste beginselen verteld over ons brein, hoeveel neuronen het bevat (honderd miljard), dat we gliacellen hebben (had ik nog nooit van gehoord trouwens) en hoeveel je kunt afleiden uit een hersenscan. Namelijk of iemand verliefd is, heel erg gelovig of een hersenziekte heeft.
“Interessant!” denk ik nog. Maar, dan komt het en ik citeer even:
“We zijn veel over ons brein te weten gekomen. Zo kunnen we al behoorlijk wat ziektes die met de hersenen te maken hebben genezen of voorkomen. Er zijn bijvoorbeeld mensen met een HERSENSTOORNIS (kapitalen zijn van mijn hand, AD) die van zichzelf honderden keren per dag hun handen moeten wassen. Deze mensen kunnen we helpen door een dun draadje in hun hersenen te planten en daar een elektrisch stroompje door te sturen dat die dwanggedachte tegengaat.
(…)
[bctt tweet=”Beste meneer Dick Swaab, wat vertelt u kinderen nu toch allemaal voor rare dingen?”]
Natuurlijk, het is geen onwaarheid!
Maar het is in mijn ogen alsof je een mug in je slaapkamer afschiet met een mitrailleur. Het heeft waarschijnlijk wel effect (tenzij je naastschiet), maar wat haal je allemaal wel niet onnodig overhoop?
Het woord HERSENSTOORNIS vind ik al een erg heftige term in dit verband. Want hieruit zou je op kunnen maken dat wanneer jij een vorm van smetvrees hebt, er iets grondig mis is met je hersenen.
Hier heb ik echt een volledig andere kijk op. Er kan op gedragsniveau heel veel mis gaan bij mensen. Ze doen rare dingen, leiden aan de vreemdste angsten en fobieën. Maar wanneer je nu eens niet in de hersenen gaat kijken, maar met ze gaat praten, dan kun je interessante ontdekkingen doen.
Zeker als je – zoals ik – met hun onbewuste gaat praten. Bijvoorbeeld in hypnose. Want onze ratio, ons bewustzijn heeft vaak geen flauw benul waarom we van die gekke dingen doen. Wisten we het maar, dan zou toch niemand meer zo gek doen?
We hebben namelijk altijd een reden voor ons gedrag. En die reden heeft meestal niets te maken met dat je ‘gestoord’ bent. Dat is nog altijd een heel hardnekkig misverstand. Dat wanneer je ‘vreemd doet’, je ook wel echt raar zult zijn. Dat er iets mis is met je.
Mijn ervaring is, dat er niks mis is met je. Je bent niet ziek of kapot. Dat blijkt ook vaak uit de informatie die het onbewuste van mensen prijsgeeft. Dan blijkt dat het onhandige gedrag een bepaalde reden heeft. Iemand doet iets niet voor niets.
Het komt bijvoorbeeld voort uit een bepaalde dieperliggende angst of onzekerheid. Of het is veroorzaakt door een traumatische ervaring of gebeurtenis waar een heftige emotie bij kwam kijken.
Zoiets maakt indruk en kan leiden tot de vreemdste gedragingen: Eetstoornissen, dwangneuroses, paniekaanvallen, huilbuien, fysieke klachten(eczeem, darmklachten, allergieën), nou ja en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Verontrustend
Ik vind het echt heel jammer, nee zelfs verontrustend, dat je op basis van de opmerkingen van de heer Swaab als kind kunt gaan denken dat je bijvoorbeeld bij smetvrees onder het mes moet omdat er bij jou een draadje los zit.
Terwijl je je brein eenvoudig kunt trainen om nieuwe ‘neurocorticale paden’ (laat ik er ook eens een dure term ingooien) aan te leggen in je brein.
Dat zijn een soort snelwegen van verbindingen tussen hersencellen. Belemmerende, storende verbindingen waar je last van hebt, kun je namelijk afbreken en nieuwe verbindingen kun je aanleggen. Dat is zo mooi aan dat brein, het is plastisch.
Wat je hebt aangeleerd, kun je ook weer afleren
Zo ben ik zelf de afgelopen 10 jaar eigenlijk een heel ander mens geworden. Omdat ik heb geleerd hoe het brein werkt en mezelf heb getraind en ben getraind door anderen om dat in mijn voordeel te gebruiken en mijn patronen te veranderen.
Met als gevolg dat ik allerlei angsten en onzekerheden van me heb kunnen afschudden.
Dit is niet iets wat je hoeft te geloven. Maar wanneer je het – zoals ik – honderden keren hebt ervaren (bij mezelf en bij anderen), dan weet je gewoon dat dit kan. Elke dag weer komen mensen van hun ‘stoornissen’ af, relatief gemakkelijk en snel.
Wat ben ik blij dat niemand ooit tegen mij heeft gezegd dat ik maar met mijn onzekerheden moest leren leven. Misschien was ik dat dan gaan geloven!
En wat je eenmaal gelooft, daar kom je moeilijker van af. Daarvoor is vaak wat diepgaander werk nodig. Maar gelukkig sluiten diepgaand en snel elkaar niet uit. En kun je echt in korte tijd heel veel bereiken en veranderen. En daar komt godzijdank helemaal geen operatietafel aan te pas. (En ook geen pillen, by the way!)
Heb jij het boek van Dick Swaab gelezen?
Nu kan ik natuurlijk op basis van wat ik heb gelezen nog niet echt genuanceerd iets vinden van de rest van het werk van meneer Swaab. Ik ga met interesse de rest van het kinderboek lezen.
Heb jij zijn boek “Wij zijn ons brein” eigenlijk gelezen? Zo ja, wat vond je ervan? Ik ben heel benieuwd naar je mening en misschien – als ik erg nieuwsgierig word, ga ik ook het echte grote-mensenboek nog wel eens lezen!
Voel je vrij om dit artikel te delen of hieronder te reageren. Daar word ik heel blij van!
Waarom kiezen mensen voor een bepaalde vorm van coaching? Het feit of het je wel of niet aanspreekt is voor een deel genetisch bepaald. Alle zogenaamde ‘keuzes’ in het leven worden dan ook wel degelijk door het brein aangestuurd. Jullie praten over een gerenommeerde wetenschapper alsof het een onnozele ‘breinfundamentalist’ is, terwijl sommige reacties hier juist kort door de bocht en ‘fundamentalistisch’ zijn te noemen, maar dan van de andere kant gezien. De waarheid, voor zover die bestaat, zal vast ergens in het midden liggen. En het dédain voor mensen als Swaab getuigt niet van inzicht. Als je het beter denkt te weten dan iemand uit het vakgebied, waarom ben je dan zelf geen hersenwetenschapper geworden? Ja, ja, de beste stuurlui staan aan wal. En bepaalde psychische aandoeningen houden nu eenmaal verband met de conditie van de hersenen. Dat zie je vooral terug bij mensen met NAH, waarbij je verschil ziet voor en na de aandoening. Het lijkt wel een taboe om te zeggen dat er iets met je hersenen is, terwijl mensen wel gewoon praten over bijvoorbeeld spijsverteringsstoornissen. Zo kan er met de hersenen ook iets aan de hand zijn. En dat kan leiden tot bepaalde psychische klachten of stoornissen. Deze hoeven overigens niet per se operatief te worden hersteld, maar kunnen ook op andere manieren worden aangepakt, afhankelijk van wat het is en hoe ernstig. Of je het wilt of niet, het is gewoon zo. Een kwestie van accepteren dus. Met ontkenning kom je er ook niet. En ik lees ook iets over dat cognitieve therapie geen effectieve oplossingsrichting zou zijn. Nou, die NLP heeft heel wat dingen gepikt uit de cognitieve therapie, dus waar hebben we het over? Het lijkt wel of mensen hier voor de gek worden gehouden. Ze krijgen gewoon hetzelfde als bij de GGZ, maar dan in een andere verpakking. Leuk hoor!
Hallo Isa,
Heel erg hartelijk dank dat je de moeite hebt genomen om zo uitgebreid te reageren op het bovenstaande artikel.
Weet je dat ik toen ik het publiceerde een soort van knoop in mijn maag had? Dat heeft met mij te maken.
Van nature ben ik namelijk geneigd om het iedereen altijd naar de zin te willen maken en me heel genuanceerd uit te drukken.
Daar heeft mijn studie (rechten) ook veel aan bijgedragen natuurlijk, je leert dan wel om dingen van meerdere kanten te bekijken.
Voor mijn doen was ik in dit stukje dan ook best hard. Toch sta ik er nog steeds achter.
Ik schrijf het op persoonlijke titel. Je hebt het over ‘jullie praten over … ‘breinfundamentalist’, maar er is wat mij betreft geen ‘jullie’ waar ik deel van uitmaak.
En voor de inhoud van de reacties van anderen neem ik uiteraard geen verantwoordelijkheid. Die plaats ik gewoon. Net als die van jou.
In dit artikel wil ik aangeven dat ik het juist van een gezaghebbend wetenschapper als meneer Swaab nogal ongenuanceerd vind om in een kinderboekje een voorbeeld aan te halen waarvoor de oplossing een operatie is.
Terwijl het MIJN ERVARING is, dat ik heel veel mensen met dit soort gedrag (want zo noem ik het liever dan een HERSENSTOORNIS) hiervan af heb kunnen helpen door de basis van het probleem, hun angst, aan te pakken.
Dat is mijn punt.
Ik zeg nooit dat mijn aanpak altijd en overal en voor iedereen werkt. En deze zal zal ook zeker niet iedereen aanspreken. Dat hoeft ook niet. Maar ik wil dus wel degelijk mijn punt maken dat ik vind dat juist meneer Swaab hierin behoorlijk zwart/wit is.
Je hoort mij ook nergens zeggen dat er niet iets mis kan zijn met je hersenen waardoor NLP en hypnose niet werken. Natuurlijk bestaat dat ook!
Wat mij betreft is er dan ook geen taboe.
Wat nog wel een taboe is trouwens, maar wat ik ook vind: Er zijn heel veel lichamelijke klachten, zoals spijsverteringsstoornissen, die te maken hebben met psychische onbalans. Die ook weer heel vaak prima op te lossen zijn met NLP en Hypnose.
Over dat onderwerp zal ik de komende jaren echt nog wel regelmatig mijn mondje opentrekken. Want ik merk dat ik het steeds leuker begin te vinden om mijn mening stelliger te brengen dan vroeger. Tja, mensen kunnen veranderen he?
Ik wens je een hele fijne dag!
☼☼
Astrid
Astrid, gewoon verstand gebruiken en niet zoals Swaab, wiens ‘grote- mensen- boek ik vrijwel direct na het uitkomen van verbazing over zijn ‘denkwijze’ driemaal heb gelezen’ . Jou en mij alleen maar beschouwt als een brein, wat op een bankje in het park zit en ons laat doen en denken, alsof we geen keuzes kunnen maken. Victor Lamme,waarmee Swaab samenwerkt(e) heeft ook al zo’n uiterst onzinnige mening in zijn boek ‘De vrije wil bestaat niet’ verkondigd. Deze wetenschappers zouden eens in debat moeten gaan met enkele van onze oude en jonge filosofen.
Gelukkig zijn er andere grote wetenschappers die niet alleen maar een brein zijn, maar ook nog ‘zelf’ kunnen denken en handelen en van daaruit wel degelijk over een vrije wil beschikken. Ook hun boeken heb ik gelezen. T.z.t. zal ik de namen en de titels in een nieuwe reactie vermelden. Wegens een verbouwing zitten ze nu in een verhuisdoos. Uit eigen vrije wil daarin gedaan………
Ik vind het jammer dat de essentie, waar het in wezen om gaat, verloren gaat. Dhr. Swaab bedoelde niet dat er een operatie moet uitgevoerd worden, maar dat je, zoals jij ook aangeeft Astrid, met hulp van een therapeut nieuwe verbindingen kunt maken en deze en/of bestaande verbindingen kunt activeren. Kinderen die het boek gelezen hebben begrepen dat wel op die manier. Misschien zijn we te volwassen om het boek te lezen.
Dank voor je reactie Lieve!
Zou de heer Swaab dat bedoeld hebben met dat draadje? Hoe het ook zei, mij valt steeds weer op dat de (medische) wetenschap en geestelijke gezondheidszorg heel veel soorten ‘gedrag’ of stemmingen en gemoedstoestanden bestempelen als ziekte of stoornis. En heel vaak wordt dan als oplossing de toevlucht genomen tot pillen, cognitieve therapie waarmee je het bewustzijn probeert te beïnvloeden of opereren zelfs. Allemaal niet per se de meest effectieve en/of vriendelijke oplossingsrichtingen.
Fijn dat er wetenschap is. Het ontslaat ons er niet van zelf te blijven nadenken. En dat doe jij ook Astrid. Het gaat er m.i. om heel de mens en zijn/haar omgeving hierin te betrekken. Ben benieuwd naar de reactie van Swaab.
Astrid, fijn dat er nog iemand is met gezond verstand zoals jij!
Astrid dank voor je stuk. Ik heb het boek niet gelezen, maar weet dat wetenschappers, dat is dhr. Swaab ook, rationeel denkende mensen zijn. In deze vorm van denken zit perfectionisme en een Quick fix mechanisme (zal ongetwijfeld in je boek benoemd worden). Dit zijn mechanismen die je ook terug ziet in de verslavingswereld. Het toverwoord is “controle”. Bij rationaal gedrag mag je NIET imperfect zijn, omdat je dan controle verlies hebt en dat is eng. Dat kan niet en moet zo snel mogelijk gefikst worden. Een operatie werkt dan het snelst en vraagt relatief weinig energie van de “patiënt”. Ik denk dat als de onderliggende problematiek niet aangepakt wordt en er slechts symptoombestrijding plaats vind (wat vaak in de gezondheidszorg het geval is), het op een andere manier terug komt. En wat doe je dan? Ik denk dat gedragsverandering veel efficiënter is. Maar dan moet je je angsten overwinnen en dat vraagt moed……. En dat kost tijd en geld. En dat heeft deze snelle maatschappij allebei niet door de verslaving aan hebzucht (geld, macht en aanzien).
Iemand stuurde mij zojuist het mailadres van meneer Swaab. Dus ik heb dit artikel nu ook naar hem gemaild. Dat is natuurlijk wel zo netjes! En ik ben ook wel benieuwd of ik een reactie krijg natuurlijk ☼☼